Mùa chuyển xứ

Trên chuyến tàu thuỷ từ quê lên Hà Nội cách đây hơn ba mươi năm, nhóm chúng tôi có mấy anh em cùng chí hướng đi tu ngồi cùng với một người bạn lương dân. Tôi vẫn còn nhớ như in những lời mà người bạn lương dân nói với chúng tôi: “Khi nào các anh được làm linh mục, các anh nhớ về vùng Thái (tức là Thái Nguyên). Em thấy vùng trên đó, giáo dân họ quý các linh mục lắm. Các anh về đó sẽ sướng vì em đã từng sống ở đó nên em biết”. Thú thực là cho đến tận hôm nay, tôi cũng chưa bao giờ lên vùng Thái và cũng chưa biết giáo dân ở đó thế nào, chỉ có những lời của anh bạn lương dân là tôi không sao quên được.

Tôi luôn tin rằng ở đâu người giáo dân cũng yêu mến các linh mục. Không chỉ có vùng Thái mà vùng nào cũng vậy. Gần hai mươi năm linh mục, tôi đã đi qua bốn cộng đoàn giáo xứ. Tôi thấy xứ nào giáo dân cũng tốt cả. Cho dù một cộng đoàn có khô khan đến mấy thì vẫn luôn có những tâm hồn đạo đức thánh thiện. Tuy nhiên, trong thực tế, chúng ta đã chứng kiến nhiều câu chuyện giữa linh mục và giáo dân cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt. Có những giáo xứ sau bao năm chờ đợi có cha xứ, thế rồi chỉ sau một thời gian ngắn đón cha xứ, nhiều người đã thở dài và nói với nhau: “không biết bao giờ mới tới ngày cha đi nhỉ? Cuộc sống luôn là như vậy. Chờ đợi, hy vọng rồi thất vọng não nề. Từ góc nhìn của cá nhân, tôi thử đưa ra một vài điểm để chúng ta cùng suy tư và cùng cầu mong cho các linh mục chuyển xứ đợt này có được kết quả tốt đẹp như lòng Chúa và Giáo Hội mong muốn. Những suy tư của tôi tập trung chủ yếu nơi các linh mục chứ không phải nơi người giáo dân. Khi rời Giáo hạt Lý Nhân để về với Giáo hạt Phủ Lý năm 2021, tôi được mời đại diện cho anh em linh mục chuyển xứ nói mấy lời chia tay. Tôi đã nói những lời như thế này: “Thưa anh em, cử một linh mục đạo đức thánh thiện đến một giáo xứ khô khan thì giáo xứ đó sẽ phát triển. Còn cử một linh mục khô khan đến với một giáo xứ đạo đức thì có nguy cơ giáo xứ đi xuống. Vì thế mà canh tân Giáo Hội phải khởi đi từ canh tân hàng giáo sĩ”.

1. Kỳ vọng quá nhiều

Con người có một thói quen không tốt đó là luôn mong muốn thay đổi thế giới. Hai người yêu nhau luôn mong chờ đối phương thay đổi còn mình thì không. Các linh mục cũng không phải là trường hợp ngoại lệ. Khi về với một cộng đoàn giáo xứ, có những linh mục cứ muốn thay đổi giáo xứ theo ý của cá nhân mình. Ngài muốn sắp xếp lại trật tự theo những gì ngài đã được học và đã trải nghiệm qua. Ngài mong muốn xây dựng những công trình để đời, tổ chức các hội đoàn cho rầm rộ….Khi bắt ép người giáo dân theo ý mình, giáo dân phần nhiều phải “vâng” nhưng không “phục”. Từ đó dẫn đến những căng thẳng không đáng có. Tôi vẫn hay chia sẻ với các anh em linh mục trẻ là cứ từ từ. Việc đầu tiên khi về với một cộng đoàn là quan sát và tìm hiểu. Cần có thời gian để thấu hiểu họ. Khi đã thấu hiểu và thông cảm với giáo dân thì mọi quyết định của mình đều dễ dàng được lắng nghe và đón nhận. Những thay đổi quá chóng vánh dễ dẫn tới sự đổ vỡ. Một khi mối tương quan đã đổ vỡ thì rất khó hàn gắn được.

2. Giờ lễ không chuẩn

Giờ lễ luôn là điều vô cùng quan trọng trong chương trình mục vụ. Đặt được giờ lễ phù hợp với cộng đoàn dân Chúa là điều không dễ. Việc duy trì giờ lễ một cách chuẩn xác đòi hỏi người linh mục phải không ngừng cố gắng. Một trong những nguyên nhân khiến cho mối quan hệ giữa linh mục và giáo dân trở nên căng thẳng chính là giờ lễ bị lệch chuẩn. Cuộc sống thời nay luôn cuốn con người đi vào một vòng xoáy bất tận. Cái gì cũng cần phải hẹn trước, phải đúng giờ. Vì thế mà việc dâng lễ đúng giờ rất quan trọng. Người ta nói “thời gian là vàng”. Chỉ cần linh mục dâng lễ  trễ 15 phút, nếu có 500 giáo dân tham dự thì con số sẽ là 7500 phút tương đương với 125 giờ. Một con số đủ nói lên nhiều điều. Khi linh mục không dâng lễ đúng giờ thì còn kéo theo nhiều hệ luỵ gây tổn hại đến sự phát triển của cộng đoàn giáo xứ. Một buổi cử hành lễ trễ khó có thể có sự sốt sắng vì những người tham dự đã quá ngao ngán trong việc chờ đợi.

3. Bài giảng dài lê thê

Bài giảng luôn là đề tài nóng hổi, nhất là với sự bùng nổ của truyền thông như ngày hôm nay. Người giáo dân ở nhà cũng có thể nghe được những bài giảng của các nhà giảng thuyết nổi tiếng. Trước đây, vì có ít linh mục nên người giáo dân chỉ quan trọng là có lễ. Họ ít khi để ý đến bài giảng. Cũng không có các phương tiện truyền thông nên chẳng có gì để so sánh. Cha xứ muốn giảng cái gì cũng được. Với sự bùng nổ công nghệ thông tin như ngày hôm nay, việc so sánh, bình luận về bài giảng của linh mục là điều không thể tránh khỏi.  Điều đó khiến linh mục cần phải chuẩn bị kỹ càng hơn bài giảng để có thể phục vụ giáo dân hữu hiệu hơn. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn đó những linh mục giảng miên man, cứ chuẩn bị hạ cánh rồi lại cất cánh. Bài giảng cứ lòng vòng khiến người giáo dân khó hiểu. Khi bài giảng không có khả năng đánh động được trái tim của cộng đoàn thì buổi cử hành Thánh lễ cũng không mang lại được nhiều hoa trái thiêng liêng. Vì thế mà linh mục dần đánh mất đi sự kết nối với cộng đoàn giáo xứ.

4. Thái độ hách dịch

Tôi vừa tiếp một đôi hôn nhân và người nhà đến tập nghi thức. Tôi hẹn họ đúng 8h tối thì có mặt ở nhà thờ. Thế mà mới có hơn 7h, tôi đã thấy họ tới nhà xứ. Tôi cũng vừa ăn tối xong và bước ra. Tôi hỏi họ sao đến sớm thế thì họ trả lời: “Chúng con đến sớm vì sợ cha mắng”. Câu trả lời của họ khiến tôi suy nghĩ. Chẳng hiểu từ bao giờ, linh mục trở nên khó tính đến lạ. Linh mục đặc biệt khó tính với các đôi hôn nhân. Tôi hay nói đùa với một số bạn bè rằng hình như các linh mục khi nhìn thấy các gia đình đến xin học giáo lý hay trình diện hôn phối là nỗi bực tức đã lên đến cổ. Chỉ va chạm một chút xíu là nỗi bực tức trào ra trút hết lên đầu những người đến gặp gỡ. Tôi đã thấy có những anh em linh mục khi con cái đến trình diện hôn nhân với người khác Đạo thì bị mắng té tát. Với những người giáo dân thì có thể hiểu được nhưng những anh em lương dân thì họ rất ngạc nhiên. Họ không hiểu được vì sao linh mục lại hành xử như thế? Thái độ kẻ cả của cha xứ khiến cho bầu khí giáo xứ lúc nào cũng căng thẳng sợ hãi. Tình cha con dường như biến mất. Thay vào đó là một bầu khí ảm đạm. Thái độ hách dịch và nóng nảy của linh mục khiến ngài dần mất đi những mối tương quan tốt đẹp với giáo dân.

Tôi tin rằng còn nhiều điều khác nữa khiến cho tương quan của linh mục và giáo dân trở nên căng thẳng. Tôi hy vọng các linh mục chuyển xứ đợt này sẽ sống nhẹ nhàng hơn với cộng đoàn dân Chúa, bớt đi những tham vọng trần tục. Các linh mục sẽ luôn dâng lễ đúng giờ và chuẩn bị bài giảng một cách chu đáo. Bài giảng phải khởi đi từ cõi thinh lặng nội tâm lắng nghe tiếng Chúa nói để nói lại với cộng đoàn dân Chúa. Tôi cũng hy vọng các linh mục sẽ không nóng nảy quát mắng giáo dân. Các ngài sẽ chịu khó tiếp đón mọi người đến với mình bằng một con tim tràn ngập tình yêu thương.

Cách đây vài ngày, tôi được mời đi ăn chia tay với một người anh em linh mục chuẩn bị chuyển xứ đợt này. Tôi thấy có một nhóm các gia đình trẻ và một số bạn trẻ tới bữa tiệc. Đó là những người ở giáo xứ mà người anh em linh mục của tôi đã thi hành sứ vụ cách đây năm năm. Những người trẻ đó có vẻ như vẫn còn rất quý mến người anh em linh mục của tôi. Tôi đặt câu hỏi với họ: “ Đâu là lý do khiến các bạn yêu quý cha như vậy?” Câu trả lời của họ đều giống nhau: “Chúng con yêu quý cha vì cha sống hoà đồng và tình cảm. Cha luôn nhớ tên từng đứa trong chúng con”. Như thế khi người linh mục trao gửi đi yêu thương thì cũng sẽ nhận về yêu thương từ nơi người giáo dân. Ước mong cho mùa chuyển xứ này, các linh mục đều được yêu thương như vậy. Amen.

Lm. Giu-se Tạ Xuân Hòa